ဗုဒၶဓမၼႏွင့္လူ႔အခြင့္အေရး (၅) အျပည္ျပည္ဆုိင္ရာလူ႔အခြင့္အေရးေၾကျငာစာတမ္း အပုိင္း (၂ )

အပုိဒ္ (၁၁)
(၁) လူအမ်ားေရွ႔ေမွာက္၌ ဥပေဒအတုိင္းစစ္ေဆး၍ ျပစ္မႈက်ဴးလြန္သည္ဟု ထင္ရွားစီရင္ျခင္းခံရသည့္ အခ်ိန္အထိ ျပစ္မႈႏွင့္တရားစြဲဆုိျခင္း ခံရသူတုိင္းသည္ အျပစ္မဲ့သူဟူ၍ ယူဆျခင္းခံထုိက္သည့္ အခြင့္အေရးရွိသည္။ ထုိအမႈကုိၾကားနာစစ္ေဆးရာဝယ္ စြပ္စြဲခံရသည့္ျပစ္မႈအတြက္ ခုခံေခ်ပႏုိင္ရန္ လုိအပ္ေသာအခြင့္အေရးအမ်ားကုိ ထုိသူအားေပးျပီးျဖစ္ေစရမည္။
(၂) လူတစ္ဦးတစ္ေယာက္အား ႏုိင္ငံဥပေဒအရျဖစ္ေစ အျပည္ျပည္ဆုိင္ရာဥပေဒအရျဖစ္ေစ ျပစ္မႈမေျမာက္ေသာလုပ္ရပ္ သုိ႔မဟုတ္ ပ်က္ကြက္မႈအရ ဆြဲဆုိအျပစ္ေပးျခင္းမျပဳရ။ ထုိ႔အျပင္ ျပစ္မႈက်ဴးလြန္စဥ္အခါက ထုိက္သင့္ေစႏုိင္ေသာ အျပစ္ဒဏ္ထက္ပုိမုိၾကီးေလးေသာ အျပစ္ဒဏ္ကုိ ထုိက္သင့္ျခင္းမရွိေစရ။

အပုိဒ္ ( ၁၂ )
မည္သူမွ် မိမိသေဘာအတုိင္း ေအးခ်မ္းလြတ္လပ္စြာေနထုိင္ျခင္းကုိေသာ္လည္းေကာင္း၊ မိမိ၏မိသားစုကုိေသာ္လည္းေကာင္း၊ မိမိ၏ေနအိမ္ အသုိက္အဝန္းကုိေသာ္လည္းေကာင္း၊ စာေပးစာယူကုိေသာ္လည္းေကာင္း၊ ဥပေဒအရမဟုတ္ေသာ ဝင္ေရာက္စြက္ဖက္ျခင္းမခံေစရ။ ထုိ႔ျပင္မိမိ၏ဂုဏ္သိကၡာကုိလည္း အထက္ပါအတုိင္းပုတ္ခတ္ျခင္းမခံေစရ။ လူတုိင္းတြင္ ထုိသုိ႔ဝင္ေရာက္စြက္ဖက္ျခင္းမွေသာ္လည္းေကာင္း၊ ပုတ္ခတ္ျခင္းမွေသာ္လည္းေကာင္း ဥပေဒအရ ကာကြယ္ပုိင္ခြင့္ရွိသည္။

အပုိဒ္ ( ၁၃ )
(၁) လူတုိင္းတြင္ မိမိ၏ႏုိင္ငံ နယ္နိမိတ္အတြင္း၌ လြတ္လပ္စြာ သြားလာေရႊ႔ေျပာင္းႏုိင္ခြင့္၊ ေနထုိင္ခြင့္ရွိသည္။
(၂) လူတုိင္းတြင္ မိမိေနထုိင္ရာ တုိင္းျပည္မွလည္းေကာင္း၊ အျခားတုိင္းျပည္မွလည္းေကာင္း ထြက္ခြာသြားပုိင္ခြင့္ရွိသည့္အျပင္ မိမိ၏တုိင္းျပည္သုိ႔ ျပန္လာပုိင္ခြင့္လည္းရွိသည္။

အပုိဒ္ ( ၁၄ )
(၁) လူတုိင္းသည္ ညွဥ္းပန္းႏွိပ္စက္ ခံေနရျခင္းမွ လြတ္ကင္းရန္ အျခားတုိင္းျပည္မ်ား၌ ေအးခ်မ္းစြာ ခုိလႈံေနႏုိင္ခြင့္ရွိသည္။
(၂) ႏုိင္ငံေရးႏွင့္မပတ္သက္သည့္ ျပစ္မႈမ်ားမွေသာ္လည္းေကာင္း၊ ကုလသမဂၢ၏ရည္ရြယ္ခ်က္ႏွင့္ သေဘာတရားမ်ားကုိ ဖီဆန္ေသာအမႈမ်ားမွေသာ္လည္းေကာင္း၊ အမွန္ေပၚေပါက္လာေသာျပစ္မႈေၾကာင့္ တရားစြဲဆုိျခင္းခံရသည့္ အမႈအခင္းမ်ားတြင္ အထက္ပါအခြင့္အေရးကုိ အသုံးမျပဳႏုိင္ေစရ။

အပုိဒ္ ( ၁၅ )
(၁) လူတုိင္းသည္ ႏုိင္ငံတစ္ႏုိင္ငံ၏ ႏုိင္ငံသားအျဖစ္ ခံယူခြင့္ရွိသည္။
(၂) ဥပေဒအရမဟုတ္လွ်င္ မည္သူမွ် မိမိ၏ႏုိင္ငံသားအျဖစ္ကုိ စြန္႔လႊတ္ျခင္းမခံေစရ၊ ႏုိင္ငံသားအျဖစ္ ေျပာင္းလဲႏုိင္ေသာ အခြင့္အေရးကုိလည္း ျငင္းပယ္ျခင္းမခံေစရ။

အပုိဒ္ ( ၁၆ )
(၁) အရြယ္ေရာက္ျပီးေသာ ေယာက်ာ္းႏွင့္မိန္းမတုိ႔တြင္ လူမ်ိဴးကုိေသာ္လည္းေကာင္း၊ ႏုိင္ငံသားအျဖစ္ကုိေသာ္လည္းေကာင္း၊ ကုိးကြယ္သည့္ဘာသာကုိုေသာ္လည္းေကာင္း အေၾကာင္းျပဳ၍ ခ်ဳပ္ခ်ယ္ကန္႔သတ္ျခင္းမရွိဘဲ ထိမ္းျမားႏုိင္ခြင့္ႏွင့္ မိသားစုထူေထာင္ႏုိင္ခြင့္ရွိသည္။ အဆုိပါေယာက်ာ္းႏွင့္မိန္းမတုိ႔သည္ လင္မယားအျဖစ္ေပါင္းသင္းေနစဥ္ အခ်ိန္အတြင္း၌ေသာ္လည္းေကာင္း၊ အိမ္ေထာင္ကုိဖ်က္သိမ္း၍ ကြာရွင္းၾကသည့္အခါ၌ေသာ္လည္းေကာင္း လက္ထပ္ ေပါင္းသင္း အိမ္ေထာင္ျပဳျခင္းႏွင့္စပ္လ်ဥ္းေသာ တူညီသည့္အခြင့္အေရးမ်ားကုိ ရရွိထုိက္သည္။
(၂) သတုိ႔သားႏွင့္သတုိ႔သမီး ႏွစ္ဦးႏွစ္ဘက္၏ လြတ္လပ္ေသာသေဘာဆႏၵရွိမွသာလွ်င္ ထိမ္းျမားျခင္းကုိျပဳရမည္။
(၃) မိသားစုတစ္ခုသည္  လူ႔အဖြဲ႔အစည္း၏ သဘာဝက်ေသာ အေျခခံအဖြဲ႔တစ္ရပ္ျဖစ္သည္၊ ထုိမိသားစုသည္ လူ႔အဖြဲ႔အစည္းႏွင့္ အစုိးရတုိ႔၏ကာကြယ္ေစာင့္ေရွာက္ျခင္းကုိ ခံယူခြင့္ရွိသည္။

အပုိဒ္ ( ၁၇ )
လူတုိင္းတြင္ မိမိတစ္ဦးခ်င္းေသာ္လည္းေကာင္း၊ အျခားသူမ်ားႏွင့္ဖက္စပ္၍ေသာ္လည္းေကာင္း၊ ပစၥည္းဥစၥာတုိ႔ကုိ ပုိင္ဆုိင္ရန္အခြင့္အေရးရွိရမည္။ ဥပေဒအရမဟုတ္လွ်င္ မည္သူမွ် မိမိ၏ပစၥည္းဥစၥာပုိင္ဆုိင္ခြင့္ကုိ  စြန္႔လႊတ္ျခင္းမခံေစရ။

အပုိဒ္ ( ၁၈ )
လူတုိင္းတြင္ လြတ္လပ္စြာေတြးေခၚၾကံဆႏုိင္ခြင့္၊ လြတ္လပ္စြာခံယူရပ္တည္ႏုိင္ခြင့္ႏွင့္ လြတ္လပ္စြာသက္ဝင္ကုိးကြယ္ႏုိင္ခြင့္ရွိသည္။ အဆုိပါအခြင့္အေရးမ်ား၌ မိမိကုိးကြယ္သည့္ဘာသာကုိ သုိ႔တည္းမဟုတ္ သက္ဝင္ယုံၾကည္ခ်က္ကုိ လြတ္လပ္စြာေျပာင္းလဲႏုိင္ခြင့္ပါဝင္သည့္အျပင္ မိမိတစ္ေယာက္ခ်င္းျဖစ္ေစ၊ အျခားသူမ်ားႏွင့္စုေပါင္း၍ျဖစ္ေစ၊ ျပည္သူအမ်ားေရွ႔ေမွာက္တြင္ေသာ္လည္းေကာင္း၊ ေရွ႔ေမွာက္တြင္ မဟုတ္ဘဲေသာ္လည္းေကာင္း၊ မိမိကုိးကြယ္ေသာ ဘာသာကုိ သုိ႔တည္းမဟုတ္ သက္ဝင္ယုံၾကည္ခ်က္ကုိ လြတ္လပ္စြာသင္ျပႏုိင္ခြင့္၊ က်င့္သုံးႏုိင္ခြင့္၊ ဝတ္ျပဳကုိးကြယ္ႏုိင္ခြင့္ႏွင့္ ေဆာက္တည္ႏုိင္ခြင့္တုိ႔လည္းပါဝင္သည္။

အပုိဒ္ ( ၁၉ )
လူတုိင္းတြင္ လြတ္လပ္စြာထင္ျမင္ယူဆႏုိင္ခြင့္ႏွင့္ လြတ္လပ္စြာဖြင့္ဟ ေဖၚျပႏိုင္ခြင့္ရွိသည္။ အဆုိပါအခြင့္အေရးမ်ား၌ အေႏွာက္အယွက္မရိွဘဲ လြတ္လပ္စြာထင္ျမင္ယူဆႏုိင္ခြင့္ပါဝင္သည့္အျပင္ ႏုိင္ငံနယ္နိမိတ္မ်ားကုိ ေထာက္ထားရန္မလုိဘဲ သတင္းအေၾကာင္းအရာႏွင့္ သေဘာတရားမ်ားကုိ တနည္းနည္းျဖင့္လြတ္လပ္စြာ ရွာယူဆည္းပူးႏုိင္ခြင့္၊ လက္ခံႏုိင္ခြင့္ႏွင့္ ေဝငွျဖန္႔ခ်ီခြင့္တုိ႔လည္း ပါဝင္သည္။

အပုိဒ္ ( ၂၀ )
(၁) လူတုိင္းတြင္ လြတ္လပ္ေအးခ်မ္းစြာ စုေဝးႏိုင္ခြင့္ႏွင့္ဖြဲ႔စည္းႏုိင္ခြင့္တုိ႔ရွိသည္။
(၂) မည္သူ႔ကုိမွ် အဖြဲ႔အစည္းတစ္ခုသုိ႔ ဝင္ေစရန္ အတင္းအက်ပ္မျပဳရ။