ဗုဒၶဓမၼႏွင့္လူ႔အခြင့္အေရး (၉) ျဗဟၼစုိရ္တရားကုိ လူ႔အခြင့္အေရးျဖင့္ ခ်ဥ္းကပ္ျခင္း (က)

သီလမဂၢင္သည္ ကမၻာ့လူ႔အခြင့္အေရးႏွင့္ ျငိမ္းခ်မ္းေရးအတြက္ အလြန္ပင္အေရးၾကီးေၾကာင္း၊
 မိမိကုိယ္ကုိ သီလေစာင့္ထိန္းျခင္းသည္ မိမိအတြက္ေရာ သူတပါးအတြက္ပါ ႏွစ္ဦးႏွစ္ဘက္ ေအးခ်မ္းမႈႏွင့္လုံျခံဳမႈကုိျဖစ္ေစႏုိင္ေၾကာင္း၊ ထုိ႔ေၾကာင့္ လူ႔ျပႆနာမ်ားေျပလည္ေရးအတြက္ ကုိယ္က်င့္သီလသည္ အသက္ေသြးေၾကာပင္ျဖစ္ေၾကာင္း အသင္စာဖတ္သူ ေကာင္းေကာင္း သိေပျပီ။ ယခုဆက္လက္၍ ျဗဟၼဝိဟာရေခၚ ျဗဟၼစုိရ္တရားေလးပါးကုိ လူ႔အခြင့္အေရးျဖင့္ခ်ဥ္းကပ္၍ ရွင္းျပပါမည္။ ဤေနရာ၌ အသင္စာဖတ္သူသည္ အလြန္ျမင့္ျမတ္လွသည့္ ျဗဟၼစုိရ္တရားမ်ားကုိ လူ႔အခြင့္အေရးႏွင့္ခ်ဥ္းကပ္ျခင္းသည္ ဘာသာတရားႏွင့္ လူ႔ျပႆနာကုိ ေရာေထြးေအာင္ ေဝဝါးေအာင္ မဆီမဆုိင္ ေတြးခ်င္ရာေတြေတြး၍
 ေရးခ်င္ရာေတြေရးေနသည္ဟု ထင္ေကာင္းထင္ႏုိင္ပါသည္။  
အမွန္စင္စစ္ ျမတ္ဗုဒၶ၏ဓမၼမ်ားသည္ သုံးဆယ့္တစ္ဘုံသားအားလုံးအတြက္ျဖစ္ေသာ္လည္း အဓိကအားျဖင့္ လူသားအတြက္ ေဟာၾကားထားျခင္းျဖစ္၏ဟု မိမိဆုိခ်င္၏။ အဘယ့္ေၾကာင့္ဤသုိ႔ ေျပာႏုိင္သနည္း။ အေၾကာင္းကား ျမတ္ဗုဒၶသည္ သူကုိယ္တုိင္ လူသားျဖစ္၍ ဘုရားအျဖစ္ ၄၅ ႏွစ္အတြင္းတြင္ ၄၄ ဝါတိတိ လူ႔ျပည္တြင္ လူသားမ်ားအားဦးစားေပး ေဟာၾကားေတာ္မူ၍ တစ္ဝါသာလွ်င္ တာဝတိ ံသာနတ္ျပည္၌ တရားေဟာေတာ္မူေသာေၾကာင့္တည္း။
ဤအခ်က္ကုိေထာက္ဆလွ်င္ပင္ လူသားသည္ ဤကမၻာ ဤစၾကာဝဠာတြင္ အလြန္အေရးပါသူျဖစ္ေၾကာင္း၊ လူသားမ်ားသာ ေကာင္းလွ်င္ ကမၻာသည္လည္း ေအးခ်မ္းေနမည္ျဖစ္ေၾကာင္း၊ လူသားမ်ားသာမက သဘာဝပတ္ဝန္းက်င္ သဘာဝေတာရုိင္းတိရစၦာန္မ်ား ပ်က္ဆီးဆုံးရႈံးမႈ ျပႆနာမ်ားလည္း ကင္းေဝးသြားမည္မွာ အမွန္ပင္ျဖစ္ေၾကာင္း၊ လူႏွင့္ဆက္စပ္ပတ္သက္သမွ် အရာရာသည္
 ေျပလည္သြားမည္မွာ ေျမၾကီးလက္ခတ္မလြဲပင္ျဖစ္ေၾကာင္းမွာ ထင္ရွားလွ၏။  လူသားဘဝ၏ မည္သည့္ အေျခအေန မည္သည့္ရႈေထာင့္ မည္သည့္ျဖစ္ရပ္ မည္သည့္ေခတ္ကာလ မည္သည့္ေဒသ မည္သည့္လူမ်ိဴးမဆုိ လက္ေတြ႔က်င့္သုံးလွ်င္ က်င့္သုံးသေလာက္ လက္ငင္းဒိ႒ ေကာင္းက်ိဴးေပးႏုိင္သည့္ သဘာဝဓမၼမ်ားျဖစ္၏။ ဆုိလုိသည္မွာ လူသား၏ ရႈပ္ေထြးက်ယ္ျပန္႔လွေသာ
 ေရာင္စုံျပႆနာမ်ားသည္ ျမတ္ဗုဒၶ၏ ဓမၼေဆးမ်ားကုိ သက္ဆုိင္ရာ ေရာဂါ (ျပႆနာ) အေျခအေနအလိုက္  လူသားကုိယ္တုိင္ ေသာက္သုံးပါက (က်င့္သုံး) မုခ် ေျပလည္ ေအးျငိမ္းႏုိင္ေၾကာင္း သိေစလုိရင္းျဖစ္ပါ၏။

       ယခု မိမိတင္ျပလုိသည့္ အေၾကာင္းအရာကုိ ဆက္ပါမည္။
 ျဗဟၼစုိရ္တရားေလးပါဟူသည္ ေမတၱာ ကရုဏာ မုဒိတာ ဥေပကၡာ ေလးပါးပင္ျဖစ္၏။ ထုိေလးပါတြင္ ေမတၱာကုိ ေမတၱာႏွင့္ပတ္သက္၍ မိမိစြမ္းသမွ် တင္ျပပါမည္။ ေမတၱာတရားႏွင့္ပတ္သက္၍ လူတုိ႔၏ အဆင့္အလႊာအလုိက္ အမ်ိဴးမ်ိဴး အဓိပၸယ္ဖြင့္ဆုိၾက ေရးသားၾက၏။ အခ်ိဳ႔ဆုိလွ်င္ မူရင္းေဝါဟာရ၏ဆုိလုိရင္း အဓိပၸါယ္ႏွင့္ လုံးဝကြဲျပားျခားသည္အထိ ေျပာဆုိေရးသားေနသည္မ်ားကုိလည္း မိမိ ၾကားဖူး ဖတ္ဖူးပါ၏။ ထုိ႔ေၾကာင့္ ဤေနရာ၌ ေမတၱာဟူေသာေဝါဟာရ၏ မူရင္းအဓိပၸါယ္ေပၚလြင္ထင္ရွားေစရန္ အနည္းငယ္ခ်ဲ႔ထြင္ေရးသားပါမည္။

         ေမတၱာဟူေသာေဝါဟာရကုိ  Oxford English Dictionary တြင္ Love, affection > a strong feeling of deep affection for sb/sth, especially a member of your family or a friend. ထုိ႔ျပင္ Love ကုိ အဓိပၸါယ္တူစကားလုံးမ်ားျဖင့္ဖြင့္ဆုိရာတြင္ Love means warm affection, attachment, affectionate devotion etc..ဟူသတတ္။ အဓိပၸါယ္မွာ ခ်စ္ျခင္းေမတၱာဟူသည္ တစ္စုံတစ္ေယာက္အား (သုိ႔) တစ္စုံတစ္ခုအား နစ္နစ္ေနာေနာစြဲလမ္္းသည့္ ျပင္းျပေသာ စိတ္ခံစားခ်က္ဟူသတဲ့။
အထူးသျဖင့္ မိမိ၏ မိသားစု (သုိ႔) သူငယ္ခ်င္းကုိ ခ်စ္ျခင္းဟုဖြင့္ဆုိသတတ္။ အဓိပၸါယ္တူထပ္ဖြင့္ရာမွာေတာ့ အခ်စ္ေမတၱာဟူသည္ ေႏြးေထြးေသာ ခ်စ္ခင္မႈ၊ တြယ္တာမႈ၊ တြယ္တာခ်စ္ခင္ေသာ ေပးဆပ္မႈ စသည္တဲ့။ ဤသည့္ဖြင့္ဆုိခ်က္သည္ ဗုဒၶဓမၼတြင္လာရွိသည့္ ေမတၱာ၏အဓိပၸါယ္ႏွင့္ လုံးဝမတူေခ်။ ကြာျခားလွ၏။ အဘယ့္ေၾကာင့္နည္း။ အဂၤလိပ္ေဝါဟာရတြင္ ေမတၱာဟူေသာပါဠိေဝါဟာရႏွင့္ တုိက္ရုိက္အဆင့္တူညီသည့္ ေဝါဟာရမရွိေသာေၾကာင့္တည္း။ အမွန္စင္စစ္ ပါဠိစာေပမွလာသည့္ ေမတၱာ၏ အဓိပၸါယ္သည္ ရယူပုိင္ဆုိင္လုိမႈအလ်ဥ္းမရွိဘဲ လူ႔ေလာကၾကီး၏ သာယာဖြံ႔ျဖိဴးေရး၊ ေအးခ်မ္းေရးအတြက္ ကုိယ္က်ိဴးစီးပြါးကုိ စြန္႔လႊတ္ကာ အကူအညီေပးလုိမႈဟူေသာ ျဖဴစင္ျမင့္ျမတ္သည့္ ကုသုိလ္ဆႏၵသက္သက္သာလွ်င္ျဖစ္၏။ ဤခ်စ္ေမတၱာတရားသည္ ခ်စ္လုိသူကုိသာေရြးေကာက္ခ်စ္၍ မခ်စ္လုိသူမ်ားကုိ ပယ္ထုတ္ပစ္ေသာ အဂတိသေဘာသက္ေရာက္သည့္ ေမတၱာမ်ိဴးလည္းမဟုတ္ေခ်။ အကယ္၍ သင္သည္ သင္ႏွင့္အကြ်မ္းဝင္ေသာ သင္လုိလားေသာ သူမ်ားကုိသာေရြးေကာက္၍ခ်စ္ျပီးလွ်င္ မလုိလားသူမ်ားကုိ ပယ္ထုတ္ထားပါက သင့္ထံတြင္ ပိဋကတ္စာေပမွဆုိလုိသည့္ ေမတၱာမရွိေသးေၾကာင္းနားလည္ထားသင့္၏။

         ထုိ႔ျပင္ ေမတၱာဟူသည္ ညီရင္းအကုိပမာခ်စ္ခင္သည့္ စိတ္ခံစားခ်က္သက္သက္မွ်မဟုတ္မူဘဲ လူသားအားလုံးအတြက္ က်င့္ဘုိ႔ရန္ေဟာၾကားထားေသာ မူလအေျခခံ သေဘာတရား
လည္းျဖစ္၏။ ေကာင္းက်ိဴးလုိလားသည့္ အေတြးစိတ္ကူးသက္သက္မွ်မဟုတ္မူဘဲ အားလုံးအတြက္ ရက္ေရာေသာ ေပးဆပ္မႈမ်ားႏွင့္ တက္ၾကြေသာ လက္ေတြ႔ပါဝင္ေဆာင္ရြက္မႈလည္းျဖစ္၏။ ေမတၱာသည္ အရပ္ေဒသတုိင္းမွ သတၱဝါတုိင္းအား ေအးလွ်င္ေႏြးေစ၏။ ပူလွ်င္ေအးေစ၏။
 ေျမေပၚ ေျမေအာက္ ေရေပၚ ေရေအာက္ ေလေပၚ ေလေအာက္
 ေကာင္းကင္ေပၚ ေကာင္းကင္ေအာက္တြင္ ေနထုိင္ၾကေသာ
သက္ရွိသတၱဝါအားလုံးအား အတုိႏွင့္အရွည္ အျဖဴႏွင့္အမည္း
အေဝးႏွင့္အနီး ရုပ္ဆုိးႏွင့္ရုပ္ေခ်ာ ဆင္းရဲႏွင့္ခ်မ္းသာ ပညာရွိႏွင့္ပညာမဲ့
အာဏာရွိႏွင့္အာဏာမဲ့ နိမ့္သူႏွင့္ျမင့္သူ အဖုိႏွင့္အမ ေကာင္းသူႏွင့္
မေကာင္းသူ အငယ္ႏွင့္အၾကီး အထက္ႏွင့္ေအာက္ ဘယ္အရာတစ္ခုကုိမွ်
မခြဲျခားဘဲ ေနရာတုိင္းမွ သတၱဝါတုိင္းအား မည္သည့္တုန္႔ျပန္ခ်က္ကုိမွ် မေမွ်ာ္ကုိးဘဲ
 တပ္မက္ေမာျခင္း ပူေလာင္ျပင္းျပစြာ လြမ္းဆြတ္ျခင္းတုိ႔လည္းအလ်ဥ္းမရွိသည့္
 ေပးဆပ္ျဖည့္ဆည္းေပးလုိေသာ အျဖဴထည္သက္သက္ စစ္မွန္သည့္ ဆႏၵသက္သက္သည္သာ ေမတၱာျဖစ္ေလ၏။

 ေလာကလူအမ်ားစုသည္ တြယ္တာမက္ေမာေသာ ေအာက္ေမ့တမ္းတေသာ စြဲလမ္းေသာ
ရာဂ (သို႔) တဏွာကုိ ေမတၱာဟု အထင္မွားတတ္ၾက၏။ ထုိ တြယ္တာ မက္ေမာေသာ ခ်စ္ေမတၱာသည္ အရမ္းခ်ိဴျမိန္သည္ဟု ထင္ရေသာ္လည္း လက္ေတြ႔တြင္ မီးကဲ့သုိ႔ပူေလာင္၏။ မီးထက္လည္းပုိ၍ ပူတတ္၏။  ဥပမာအားျဖင့္  တခဏအတြင္း ပြင့္လာေသာပန္းကေလးသည္ ေန၏ျပင္းျပေသာ အပူဒဏ္ သဘာဝရာသီဥတုႏွင့္ မီး၏အပူဒဏ္တုိ႔ႏွင့္ေတြ႔ၾကံဳရသည့္အခါ တခဏအတြင္းမွာပင္ ဒဏ္ရာဒဏ္ခ်က္မ်ားစြာျဖင့္ ညႈိးလွ်ျပီး ေၾကြက်ပ်က္ဆီးရသကဲ့သုိ႔ ထုိတပ္မက္ေမာေသာ
တဏွာအခ်စ္သည္ မိမိ္ဆႏၵႏွင့္မတုိက္ဆုိင္သည့္ အေျခအေနမ်ား ျဖစ္ရပ္မ်ားႏွင့္ၾကံဳေတြ႔ရသည့္အခါ ခ်က္ခ်င္းပင္ကြယ္ေပ်ာက္ကာ စိတ္ဆုိးၾက စိတ္ေကာက္ၾက ကြဲၾကကြာၾကေလေတာ့၏။
 ျမန္မာစကားပုံရွိ၏။ ခ်စ္ၾကျပန္ေတာ့လဲ အသဲစြဲ၊ မုန္းၾကျပန္ေတာ့လဲ အရုိးကြဲတဲ့။ အခ်စ္ၾကီးေတာ့ အမ်က္ၾကီးတဲ့။ ဤစကားပုံမ်ားသည္ တဏွာေပမ ခ်စ္ေမတၱာကုိသာ ရည္ညႊန္း၍ေပၚထြက္လာၾကျခင္းျဖစ္၏။ ထုိ႔ေၾကာင့္ တပ္မက္ေမာေသာ အခ်စ္ေမတၱာၾကီးေလေလ အမုန္းႏွင့္ နာက်င္ခံခက္မႈမ်ားလည္း ၾကီးမားေလေလပင္ျဖစ္၏။ အဘယ့္ေၾကာင့္နည္း ဤခ်စ္ေမတၱာသည္ မီးႏွင့္တူ၍ အလြယ္တကူ အျမန္ပင္ေလာင္ကြ်မ္းပ်က္စီးေစႏုိင္ေသာေၾကာင့္တည္း။ ထုိ႔ျပင္ အခ်စ္အတြက္ ပူေလာင္ျခင္းသည္လည္း ေမတၱာစစ္၏ သေဘာလကၡဏာမဟုတ္၊ ေမတၱာစစ္၏ သေဘာလကၡဏာသည္ သန္႔စင္မႈႏွင့္ အင္အားကုိေပးႏုိင္ေသာေၾကာင့္ပင္ျဖစ္၏။ တဏွာခ်စ္သည္ ၾကမ္းတမ္း၏။ ပ်က္လြယ္၏။ မခုိင္မာေခ်။ ေမတၱာစစ္သည္ ဝါဂြမ္းကဲ့သုိ႔ႏူးညံ့၏။ သုိ႔ေသာ္ ခုိင္မာ၏။ က်စ္လစ္၏။

           အမုန္းတရား မနာလုိဝန္တုိမႈ ရက္စက္ၾကမ္းၾကဳတ္မႈ ရန္ျငိဴးထားမႈတုိ႔ကုိ
ပယ္သတ္ျပီးသည့္ေနာက္ သန္႔စင္ျမင့္ျမတ္သည့္ စိတ္ထားေၾကာင့္ ညစ္ေထးေနေသာ
လူမႈဝန္းက်င္ကုိ သန္႔ရွင္းစင္ၾကယ္ေစျခင္း၊  ေအးခ်မ္းမႈႏွင့္
 ေကာင္းက်ိဴးမ်ားျဖစ္ထြန္းလာေစသည့္သေဘာသည္ ေမတၱာစစ္ပင္ျဖစ္၏။
ထုိ႔ျပင္ ေမတၱာခ်စ္သည္ စိတ္ပုိင္းဆုိင္ရာ နာက်င္ခံစားခ်က္လည္းမရွိ၊
အတၱဆန္ေသာ ခ်စ္ေမတၱာမ်ိဴးလည္းမဟုတ္၊ နယ္စည္းလည္းမျခား၊
ကန္႔သတ္ခ်က္လည္းမပါ၊ စိတ္အေႏွာက္အယွက္ႏွင့္ ကသိကေအာက္ျဖစ္မႈေၾကာင့္ ပ်က္ျပားသြားသည္လည္းမဟုတ္။ အဘယ့္ေၾကာင့္နည္း။ မည္သည့္တုန္႔ျပန္ခ်က္ကုိမွ် ေမွ်ာ္လင့္မထားေသာေၾကာင့္ပင္တည္း။

   ထုိ႔ျပင္ ေမတၱာသည္ တက္ၾကြသည့္ စြမ္းအင္လည္းျဖစ္၏။
 ေမတၱာစစ္ရွိသူ၏ လုပ္ရပ္တုိင္း အမူရာတုိင္းသည္ ေလာကလူသားမ်ားအား
အညစ္အေၾကးကင္းေသာ စိတ္ထားျဖင့္ အျမင့္မားဆုံးေသာ ေအာင္ျမင္မႈကုိရရွိေရး၊ ပူေလာင္မႈေသာကကုိ ေဖ်ေဖ်ာက္ေပးရန္ ပုိ၍ဆီေလ်ာ္ျပီး ပုိ၍ေခ်ာေမြ႔ေသာ လမ္းေၾကာင္းကုိျပေပးေရး၊ ပုိ၍လြယ္ကူေသာလမ္းကုိ ေဖါက္လုပ္ေပးေရး၊ ေကာင္းခ်ီးျပဳေပးေရး၊ ကူညီေဖးမေပးေရးတုိ႔သာလွ်င္ျဖစ္ေလ၏။

  ယခုတစ္ဖန္ ပုိ၍ထင္သာျမင္သာျဖစ္ေစရန္ ေမတၱာကုိေဒါသႏွင့္ယွဥ္၍တင္ျပပါမည္။
 ေဒါသသည္ အက်ဥ္းက်ေစ၏။ ေမတၱာသည္ လြတ္လပ္ေစ၏။
 ေဒါသသည္ အခြင့္အေရးကင္း၏။ ေမတၱာသည္ အခြင့္အေရးျပည့္၏။
 ေဒါသသည္ ေနာင္တတရားကုိသယ္ေဆာင္လာ၏။ ေမတၱာသည္ ျငိမ္းခ်မ္းမႈကုိ သယ္ေဆာင္လာ၏။ ေဒါသသည္ စိတ္အေႏွာက္အယွက္ျဖစ္ေစ၏။ ေမတၱာသည္ စိတ္ကုိေအးခ်မ္းတည္ျငိမ္ေစ၏။ ေဒါသသည္ ကြဲျပားေစ၏။ ေမတၱာသည္ စည္းလုံးညီညြတ္ေစ၏။ ေဒါသသည္ ၾကမ္းတမ္းေစ၏။ ေမတၱာသည္ ႏူးည့ံေစ၏။
 ေဒါသသည္ ဆူးေျငာင့္ခလုတ္ အဟန္႔အတားျဖစ္၏။ ေမတၱာသည္ အကူအညီျဖစ္၏။
အခ်ဳပ္အားျဖင့္ ေမတၱာသည္ သက္ရွိသက္မဲ့ အရာရာအတြက္ နယ္စည္းမျခား ပုဂၢိဳလ္မခြဲဘဲ ေကာင္းက်ိဴးမွန္သမွ်ကုိ ျဖစ္ေစႏုိင္ေသာသေဘာပင္ျဖစ္၏။
(ဆက္လက္တင္ျပပါမည္)